Um Tuchola - tuchola.pl

Zapraszamy na wyprawę po wspaniałej ziemi raciąskiej. Cztery główne punkty etapowe pozwolą przybliżyć ciekawą historię, która wiąże się z tym regionem. Po Raciążu kolejne punkty etapowe to: Raciąski Młyn, Grodzisko Raciąż, Wysoka. Długość całej trasy to około 10 km. Przeznaczona jest ona dla ruchu turystycznego pieszego i rowerowego. Zapraszamy na przygodę z historią w otoczeniu wspaniałej przyrody.

Wieś Raciąż przejęła swą nazwę od średniowiecznego grodziska kasztelańskiego. Raciąż był najstarszym ośrodkiem administracyjnym południowej części Po­morza Gdańskiego. Gród Raciąż usytuowany był 5 km na północny zachód od dzisiejszej wsi o tej samej nazwie, na wyspie przy południo­wym brzegu jeziora Śpierewnik. Najstarszym wiary­godnym źródłem mówiącym zarówno o grodzie, jak i kasztelanii raciąskiej jest przekaz z 1256 r. Po upadku grodziska na początku XIV wieku, jego nazwa przeszła na obecną wieś Raciąż. Najstarsze ślady stałego osadnictwa na terenie wsi Raciąż pochodzą z okresu wczesnośredniowiecza. Pisane źródła o samej wsi pochodzą z wieku XIV. Przez kolejne stulecia Raciąż przechodził różne koleje losu, obecnie jest malowniczą wsią o dużym znaczeniu turystycznym, położoną na skraju Borów Tucholskich w pobliżu licznych jezior.

Kolejnym punktem etapowym jest osada Raciąski Młyn. Z Raciąża kierujemy się drogą w stronę Wysokiej, aby po około 1,5 km odbić w kierunku lasu zgodnie z drogowskazem do Raciąskiego Młyna. Po drodze drogowskaz do miejsca męczeństwa z 1939 roku.

Kolejnym punktem etapowym jest Grodzisko Raciąż. Z Raciąskiego Młyna kierujemy się z powrotem w stronę lasu, dalej leśną drogą po około 700 m docieramy do skrzyżowania i odbijamy w prawo (kierunkowskaz) i po około 500 m., po prawej stronie mijając kolejną osadę leśną - Wysocki Młyn, jedziemy prosto za kierunkowskazami w stronę gościńca prowadzącego przed grodzisko.

GOŚCINIEC GRODZISKA RACIĄŻ Punkt etapowy III

Raciąż był najstarszym ośrodkiem administracyjnym południowej części Po­morza Gdańskiego. Istniał tu gród kasztelański. Gród Raciąż usytuowany został na wyspie /obecnie półwysep/ przy południo­wym brzegu jeziora Śpierewnik i zajmował naturalną jej wyniosłość w kształcie nieregularnego owalu. Badania geomorfologiczne wykazały, że w średniowieczu poziom tafli jeziora był o 1 m wyższy niż obecnie. Jedyny obecnie dostęp do grodziska od strony lądu prowadzi w południowej części jeziora poprzez zabagniony przesmyk. Na zewnątrz umocnień, na północnym cyplu wyspy, usytuowano cmentarz. Dzieje raciąskiego grodu mają swoje odbicie w źródłach pisanych, a najstarszym wiary­godnym dowodem mówiącym o grodzie jest przekaz z 1256 r. kiedy to książęta Przemysł, Bolesław i Kazimierz Kujawski zdobyli gród kasztelański Raciąż. Opis zdoby­cia pomorskiego grodu zanotowany został w Kronice Wielkopolskiej. Ostatnią wzmianką o grodzie raciąskim jest dokument spisany w Raciążu dnia 31 marca /środa/ 1294 r. o dokonaniu nadania wsi Witomino k. Wejherowa przez Mściwuja II. Świadkami spisywania aktu były znaczne osobistości, jak wojewoda Paulus, kasztelan Stanisław ze Świecia, podkomorzy, podstoli i stolnik z Gdańska. Zanim gród popadł w ruinę, jeszcze dwukrotnie w źródłach pisanych jest mowa o Krainie Raciąskięj. Pierwszy dokument wystawiony był w Gnieźnie dnia 24 czerwca 1299 r. przez Władysława Łokietka, a mówi on o przekazaniu wojewodzie kaliskiemu Mikołajowi Jankowiczowi są­downictwa oraz 30 garnców miodu z terenu Krainy Raciąskiej. Ostatnim dokumentem jest akt z dnia 24 kwietnia 1300 r., nadający zakonowi cystersów z Byszewa dziesięciny ze wsi Bralewnica. W latach 70-tych XX w. teren grodziska został dokładnie przebadany przez archeologów z Uniwersytetu Łódzkiego - baza archeologiczna znajduje się w pobliskich Białych Błotach. Grodzisko wpisane jest do rejestru zabytków archeologicznych województwa kujawsko- pomorskiego.

Droga do grodziska ←

Kolejnym punktem etapowym jest wieś Wysoka. Wracamy kawałek do pierwszego rozwidlenia dróg i dalej za kierunkowskazem skręcamy w prawo, po około 2 km docieramy do wsi Wysoka.

Miejscowość położona jest nad Jeziorem Wysockim. Pierwszy dokument pisany pochodzi z 1276 r. Wysoka była wsią szlachecką. Posiadał ją w 1570 r. Jan Wysocki, herbu Leliwa, pochodzenia pomorskiego. W wiosce mieszkało 5 zagrodników, jeden rzemieślnik oraz istniała karczma. W 1653 r. dobra były w posiadaniu dwóch właścicieli szlacheckich: Wysockiego i Żukowskiego. Taryfa podatkowa z 1682 r. wymienia młyn o dwóch kołach, który stał pusty. W 1716 r. dobra posiadał Franciszek Lutomski. Pod koniec XVIII w. wieś zakupił Józef Połczyński. Ożenił się on z Anną Steffensówną, córką zamożnego patrycjusza gdańskiego. Odtąd majątek Wysoka, aż do wybuchu drugiej wojny światowej był w ręku rodu Janta-Połczyńskich. Dwór w Wysokiej składa się z trzech skrzydeł. Najstarsze od wschodu pochodzi z przełomu XVIII/XIX w., środkowe zbudowane zostało około 1870 r., zaś zachodnie, przybudowane poprzecznie, pochodzi z początku XX w. Obok dworu położony jest park. W pobliżu dworu zbudowana została w 1904 r. kaplica. Po drugiej wojnie światowej dwór przystosowany został na Dom Pomocy Społecznej. Ogólny obszar dóbr wysockich wynosił w 1895 r. 963 ha. W okresie okupacji nastąpiła konfiskata polskiej własności. Po drugiej wojnie światowej część majątków obszarniczych została upaństwowiona, tworząc obszar tak zwanych nieruchomości ziemskich. W Państwowym Gospodarstwie Rolnym Wysoka znajdowała się kwarantanna koni. Stanowiła ona bazę zasilania w konie pociągowe dla całej północnej Polski.

Wieś Wysoka to ostatni punkt etapowy na trasie „KASZTELANIA”. Drogą wracamy do Raciąża.